Σημειώσεις για τον σύγχρονο ιμπεριαλισμό - Σημειωμα 1

 

Αφορμή για το γράψιμο των σημειωμάτων που θα ακολουθήσουν είναι η απότομη όξυνση του διιμπεριαλιστικού ανταγωνισμού μετά τη στρατιωτική εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, τους εκατοντάδες χιλιάδες νεκρούς Ουκρανούς και Ρώσους στα χαρακώματα του Ντονμπάς, της Ζαπορίζια και του Χάρκοβο, τα ερείπια μιας εκβιομηχανισμένης ευρωπαϊκής χώρας που απέκτησε την ελευθερία της και την ευημερία της στη σοσιαλιστική Σοβιετική Ένωση και μετατράπηκε σε ερείπια στο όνομα της «χειραφέτησης» της, δηλαδή της υποδούλωσής της στον αμερικανό ή τον ρώσο δυνάστη. Ποιος θα μπορούσε να διανοηθεί πριν είκοσι χρόνια ότι η σύγκρουση για τον προεδρικό θώκο της Ουκρανίας θα οδηγούσε σε έναν αιματηρό πόλεμο που διαρκεί ήδη πάνω από δυο χρόνια; Ποιος θα φανταζόταν ότι η Ρωσία θα υφίστατο τις σαρωτικές κυρώσεις των δυτικών ιμπεριαλιστών που την έθεσαν εκτός του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος; Τέλος, ποιος θα ανέμενε την πρόσφατη επιβολή κολοσσιαίων τελωνειακών δασμών στην Κίνα από τις ΗΠΑ; Οι διαπρύσιοι κήρυκες της «ελεύθερης αγοράς» και οι ιππότες της «παγκοσμιοποίησης», της άρσης όλων των φραγμών σε εμπορεύματα και κεφάλαιο, λένε ευθαρσώς ότι δεν θα επιτρέψουν τους ανταγωνιστές τους να ηγηθούν στην παραγωγή ηλεκτροκίνητων αυτοκινήτων, ημιαγωγών, φωτοβολταϊκών, αλουμινίου, ατσαλιού, σε όλους τους κρίσιμους τομείς της βιομηχανίας. Δεν θα επιτρέψουν όχι μέσω της «άμιλλας» του «ελεύθερου ανταγωνισμού», αλλά μέσω του εμπορικού πολέμου. 

Σχήμα 1: Παραγωγή ατσαλιού σε εκατομμύρια τόνους από τις πρώτες είκοσι χώρες του πλανήτη το 2022
 

«Η Κίνα είναι αποφασισμένη να κυριαρχήσει σε αυτές τις βιομηχανίες. Είμαι αποφασισμένος να εξασφαλίσω ότι οι ΗΠΑ θα ηγηθούν στον κόσμο σε αυτές», δήλωνε ο Μπάιντεν στο τουίτερ στις 14 Μάη του 2024, αφού παρέθεσε το ύψος των δασμών σε κάθε βιομηχανία, στα ηλεκτροκίνητα 100%, στο ατσάλι-αλουμίνιο 25%,  στους ημιαγωγούς 50%, στα φωτοβολταϊκά 50%. Η θλιβερή φιγούρα ενός ανοϊκού γέρου που παριστάνει τηλεοπτικά σε άρτια σκηνοθετημένα ενσταντανέ το λιοντάρι, ενώ είναι αβέβαιο αν θα τα καταφέρει μέχρι την κούρσα των εκλογών, ταιριάζει με την κατάπτωση της πάλαι ποτέ υπερδύναμης. Τα τιτιβίσματα του Μπάιντεν είναι ομολογίας ήττας.

Η οικονομική πρωτοκαθεδρία των ΗΠΑ στον πλανήτη, πλέον, αμφισβητείται ανοιχτά από την Κίνα που έχει ήδη ανέλθει στη πρώτη θέση της βιομηχανικής παραγωγής. Οι ΗΠΑ δεν μπορούν να ηγηθούν σε αυτές τις βιομηχανίες. H παραγωγή ατσαλιού στις ΗΠΑ 137 εκατομμύρια τόνοι το 1973, χρονιά ορόσημο για την σημαντικότερη οικονομική κρίση μετά την μεταπολεμική ανόρθωση της οικονομίας αλλά και μια από τις σημαντικότερες επιδόσεις της. Μειώθηκε δε το 2022 στους 97 εκατομμύρια τόνους. Το 2022 η Κίνα παρήγαγε πάνω από ένα δισεκατομμύριο τόνους ατσαλιού, ισοδύναμα το 54% της παγκόσμιας παραγωγής. To 1967 η Κίνα παρήγαγε μόλις 14 εκατομμύρια τόνους περίπου το 3% της διεθνούς παραγωγής. Το ατσάλι που συνδέθηκε με τη βιομηχανική επανάσταση στις ΗΠΑ, τα τεράστια κτήρια, τους σιδηροδρόμους, τις μεγάλες πόλεις, το πανίσχυρο μονοπώλιο του J.P Morgan, την U.S. Steel, που από τη στιγμή της ίδρυσής του ως τραστ έλεγχε το 68% της παραγωγής και είχε στη δούλεψή του 168.000 εργάτες, δεν υπάρχει καν σαν ανάμνηση.

 

Σχήμα 2: Παραγωγή αλουμινίου 2023 πηγή Statista

 

Παραθέτουμε την παραγωγή αλουμινίου διεθνώς το 2023. Οι ΗΠΑ είναι δέκατη χώρα, λίγο πάνω από την Ισλανδία των 382.000 κατοίκων. Στα φωτοβολταϊκά η Κίνα παρήγαγε το 2022 πάνω από το 77% της διεθνούς παραγωγής, οι ΗΠΑ μόλις το 1,9%. Στα ηλεκτροκίνητα αυτοκίνητα η Κίνα ελέγχει το 60% των συνολικών εσόδων από πωλήσεις! Όσο για τους ημιαγωγούς που παράγουν τα τσιπς και όλες τις κεντρικές μονάδες επεξεργασίας σε κινητά, υπολογιστές, έξυπνες ηλεκτρονικές συσκευές, η Κίνα ήλεγχε ήδη το 16% της παραγωγής το 2022. Και σε αυτό τον τομέα δεν προηγούνται οι ΗΠΑ, απλώς ελέγχουν τη βιομηχανία στη Ταϊβάν και καρπώνονται το μεγαλύτερο μερίδιο της αξίας από τις πωλήσεις. Επίσης οι ΗΠΑ με τους συμμάχους τους προηγούνται σε τσιπ τελευταίας τεχνολογίας, αλλά η Κίνα θα τους φτάσει τα επόμενα χρόνια.

Θα έλεγε κανείς ότι οι ΗΠΑ «πυροβολούν τα πόδια τους» με τους δασμούς. Δεν μπορούν με τίποτα να αντικαταστήσουν την παραγωγή της Κίνας που ως τώρα εισάγουν, ούτε να σταματήσουν με ευκολία τις εξαγωγές της Κίνας σε συμμάχους τους. Δεν σημαίνει αυτό ότι δεν θα το επιχειρήσουν, αλλά είναι τόσο μεγάλη η διεθνής παραγωγή της Κίνας που δεν μπορεί να αντικατασταθεί, ούτε οι ΗΠΑ μπορούν να συγκροτήσουν αύριο τη βιομηχανία που δεν είχαν ποτέ. Το παραγωγικό (βιομηχανικό) κεφάλαιο που διαθέτει σήμερα η Κίνα είναι το μεγαλύτερο που διέθετε ποτέ χώρα στον πλανήτη. Την ίδια στιγμή το πιστωτικό κεφάλαιο των ΗΠΑ είναι το μεγαλύτερο που διέθετε ποτέ χώρα στον πλανήτη. Ο παρασιτισμός από τους εισοδηματίες που ζουν από το χρηματιστήριο, το ρίαλ εστέιτ, και την εξαγωγή κεφαλαίου έχει βαρέσει κόκκινο στις ΗΠΑ και η μακρά πορεία της αποβιομηχάνισης που ξεκίνησε από τη δεκαετία του 70 και εντάθηκε μετά τη δεκαετία του 90 δεν πρόκειται να αντιστραφεί. Οι ΗΠΑ δεν θέλουν να χάσουν την πρωτοκαθεδρία τους στην διεθνή οικονομία και ο μόνος δρόμος πλέον είναι η ανοιχτή σύγκρουση με την Κίνα.

Μα για να καταλάβουμε γιατί συμβαίνουν όλα αυτά, πρέπει να επιστρέψουμε στις «ρίζες», στα καλά αναγνώσματα του μαρξισμού που χάθηκαν στη σκόνη στα ντουλάπια των προγενέστερων γενιών. Πρέπει να εξετάσουμε τις οικονομικές πτυχές των σύγχρονων μονοπωλίων και του σύγχρονου χρηματιστικού κεφαλαίου. Η τελευταία έννοια ορίστηκε πρώτα από τον αυστριακής καταγωγής, ηγετικό στέλεχος της γερμανικής σοσιαλδημοκρατίας, Ρούντολφ Χίλφερντινγκ στο ομώνυμο βιβλίο του (1910), διερευνώντας τη συγχώνευση του βιομηχανικού κεφαλαίου, οργανωμένου σε μονοπώλια, με τις μεγάλες τράπεζες της εποχής του. Στις επόμενες σελίδες ξεδιαλύνεται το κουβάρι των αντιθέσεων που χάνεται κάτω από τη ψυχροπολεμική υστερία και τα παραμύθια των στρατευμένων παπαγάλων Δύσης και Ανατολής, σε μια παρατεταμένη περίοδο κλονισμένης ανάπτυξης που μπορεί να οδηγήσει απότομα σε μια νέα διεθνή οικονομική κρίση, εφάμιλλη του 2009, πλέον στο φόντο της όξυνσης της διιμπεριαλιστικής σύγκρουσης.

Το χρηματιστικό κεφάλαιο αναδείχθηκε ιστορικά από τον Λένιν στο σημαντικό του έργο του «Ιμπεριαλισμός, ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού» (1916), το οποίο είναι αξεπέραστο μέχρι και σήμερα, στη μελέτη της ουσίας του σύγχρονου καπιταλισμού. Σε αντίθεση με τον Χίλφερντινγκ, ο Λένιν τονίζει στο έργο του την όξυνση των αντιθέσεων κεφαλαίου-εργασίας, τον παρασιτισμό που φέρνουν τα μονοπώλια, την καταλήστευση των εξαρτημένων χωρών και αποικιών από τις ιμπεριαλιστικές χώρες και το αναπόφευκτο της στρατιωτικής σύγκρουσης ανάμεσα στις ιμπεριαλιστικές χώρες για τον διαμοιρασμό του πλανήτη, ως συνέπειες του ανώτατου σταδίου του καπιταλισμού στο οποίο έφτασε ο καπιταλισμός την εποχή του ιμπεριαλισμού, όταν μια περιορισμένη ομάδα χωρών λόγω της συγκρότησης των μονοπωλίων και του χρηματιστικού κεφαλαίου κατάφεραν να υπερισχύσουν έναντι όλων των άλλων χωρών του πλανήτη. 

Η έννοια του ιμπεριαλισμού με αυτό το περιεχόμενο, αν και όχι με την μαρξιστική ανάλυση του Χίλφερντινγκ για το χρηματιστικό κεφάλαιο, χρησιμοποιήθηκε νωρίτερα στο βιβλίο του βρετανού Τζων Χόμπσον, «Ιμπεριαλισμός, μια μελέτη» (1902), βρετανού οικονομολόγου του εικοστού αιώνα που επεσήμανε απ’ τους πρώτους τις οικονομικές πτυχές του ιμπεριαλισμού. Ο Λένιν αναφέρεται στον Χόμπσον στο έργο του «Ιμπεριαλισμός, ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού» και ιδιαίτερα στις μεγαλοφυείς του προβλέψεις για τη διόγκωση του παρασιτισμού στις καπιταλιστικές μητροπόλεις της Δύσης, με τη δημιουργία μιας άρχουσας τάξης εισοδηματιών που θα ζουν αποκλειστικά από μερίσματα επενδύσεων σε εξαρτημένες χώρες, στις οποίες θα έχει μεταφερθεί σημαντικό τμήμα της διεθνούς βιομηχανίας.

Οι σημερινές αντιθέσεις οξύνονται στο έπακρο, τόσο ανάμεσα στις ιμπεριαλιστικές χώρες, όσο και στο εσωτερικό κάθε χώρας, ιμπεριαλιστικής ή μη, ανάμεσα στην εργασία και το κεφάλαιο.  Ο σύγχρονος ιμπεριαλισμός πρέπει να εξεταστεί στο φως των σύγχρονων οικονομικών δεδομένων και των ιστορικών εξελίξεων δεκαετιών που έλαβαν χώρα μετά την ανάλυση του Λένιν και όσων σοβιετικών υπερασπίζονταν με συνέπεια το έργο του. Οι αλλαγές στο διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα, η εκτίναξη της αγοράς των παραγώγων, το fiat money, η ποσοτική χαλάρωση, η εκτίναξη του δημόσιου χρέους δημιουργούν παραζάλη, αλλά δεν παύουν να είναι οικονομικές κατηγορίες που συνδέονται με τους βασικούς οικονομικούς νόμους που μελέτησε ο Μαρξ στο Κεφάλαιό του και τις θεμελιώδεις οικονομικές κατηγορίες του ιμπεριαλισμού: το μονοπώλιο και το χρηματιστικό κεφάλαιο. Το ανώτατο στάδιο ως χαρακτηρισμός του σύγχρονου καπιταλισμού, του ιμπεριαλισμού, δεν είναι μια δογματική επινόηση του Λένιν με την οποία δέσμευε τους μεταγενέστερούς του. Ο σύγχρονος καπιταλισμός δεν μπορεί να διορθωθεί, δεν μπορεί να μεταβληθεί, δεν φέρνει την οικονομική σταθερότητα, τη διεθνή ανάπτυξη και την ειρήνη. Φέρνει τον όλεθρο και την καταστροφή, το σάπισμα και την ανείπωτη φτώχεια στην πλειοψηφία του πληθυσμού του πλανήτη μέχρι η εργατική τάξη να αποφασίσει να οργανωθεί και να ακολουθήσει τη δική της κόκκινη σημαία στην ανατροπή του, ανοίγοντας το δρόμο προς τον σοσιαλισμό και κομμουνισμό, χειραφετώντας την ανθρωπότητα.

Ο ιμπεριαλισμός εμφανίζεται στην μετάβαση προς τον εικοστό αιώνα, όταν μια χούφτα χώρες κατορθώνουν να σχηματίσουν μονοπώλια. Τα μονοπώλια προέκυψαν ως ανώτατη βαθμίδα ανάπτυξης του παραγωγικού κεφαλαίου (του βιομηχανικού κεφαλαίου) κατά τη διαδικασία της κεφαλαιοκρατικής συσσώρευσης και του αδυσώπητου κεφαλαιοκρατικού ανταγωνισμού. Η συγκέντρωση του κεφαλαίου μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων στον έλεγχο των τραστ σε τομείς της βιομηχανικής παραγωγής που καλύπτουν την εξόρυξη και την επεξεργασία πρώτων υλών (άνθρακας, ατσάλι, πετρέλαιο, σιδηρομετάλλευμα) μέχρι την κατασκευή μηχανών, οδήγησε στα μονοπώλια. Ένα μεγάλο τμήμα των μέσων παραγωγής ελεγχόταν από τις κορυφές των τραστ. Η συγκέντρωση αυτή του κεφαλαίου οδήγησε σε υπερκέρδη, σε ένα πλεόνασμα κεφαλαίου, που η επανατοποθέτησή του στην εθνική αγορά απέδιδε πολύ λιγότερα απ’ ότι η εξαγωγή του σε επενδύσεις σε λιγότερο αναπτυγμένες χώρες. Έτσι η εξαγωγή κεφαλαίου απέκτησε νέο χαρακτήρα συγκριτικά με τον προμονοπωλιακό καπιταλισμό, στον οποίο επικρατούσε ακόμη ο ελεύθερος ανταγωνισμός και η εξαγωγή εμπορευμάτων.

Τα μονοπώλια λεηλατούν με την εξαγωγή κεφαλαίου άλλες εξαρτημένες χώρες, μισοαποικίες και αποικίες που η βιομηχανική ανάπτυξη δεν έφτασε ποτέ και δε θα φτάσει ποτέ τον βαθμό συγκέντρωσης του παραγωγικού κεφαλαίου των μονοπωλίων. Δε θα φτάσει γιατί τα μονοπώλια αναπτύχθηκαν σε μια ολιγομελή ομάδα χωρών που μέσω της εξαγωγής κεφαλαίου άρχισαν να ελέγχουν πλέον τον κόσμο, διαμοιράζοντάς τον σε σφαίρες επιρροής και επικερδούς τοποθέτησης κεφαλαίου. Εισάγουν φτηνές πρώτες ύλες από το υπέδαφός τους, βγάζουν υπερκέρδη από τα χαμηλά μεροκάματα και χαμηλή τιμή της γης, και στη συνέχεια κατακλύζουν με βιομηχανικά εμπορεύματα την αγορά τους. Οι καπιταλιστές των άλλων χωρών δεν μπορούν να τους ανταγωνιστούν. Μετατρέπονται αναγκαστικά σε τμήμα της παραγωγικής ή εφοδιαστικής αλυσίδας τους, σε μεσάζοντές τους. Έτσι δημιουργήθηκε ένας διεθνής καπιταλιστικός καταμερισμός της εργασίας που μπορεί να σπάσει μόνο με πολέμους και επαναστάσεις. Η καπιταλιστική Ελλάδα δεν μπορεί να φτάσει το Βέλγιο ή τη Σουηδία που έχουν μονοπωλιακό καπιταλισμό. Οι τελευταίες χώρες, παρότι έχουν παρόμοιο πληθυσμό με την Ελλάδα, διαθέτουν μια πολύ πιο διευρυμένη και σύνθετη παραγωγική βάση, συγκεντρωμένη κάθετα και οριζόντια στους κλάδους της βιομηχανίας σε μονοπώλια και γι’ αυτό ασύγκριτα μεγαλύτερη εξαγωγή κεφαλαίου. Η κεφαλαιακή τους ισχύ, όμως, είναι μικρότερη των ιμπεριαλιστικών χωρών, που δεν είναι άλλες από τις G7: ΗΠΑ, Ιαπωνία, Γερμανία, Γαλλία, Μεγάλη Βρετανία, Ιταλία, Καναδάς καθώς και Κίνα και Ρωσία.

Κατά την ιστορική συγκρότηση των μονοπωλίων οι κορυφές των τραστ αναζητούσαν ευνοϊκή χρηματοδότηση από τις μεγάλες τράπεζες των χωρών τους. Οι κορυφές των τραστ άρχισαν να συγχωνεύονται με τις κορυφές των μεγάλων τραπεζών, συγκροτώντας το χρηματιστικό κεφάλαιο. Οι μεγάλες τράπεζες στις ιμπεριαλιστικές χώρες δεν μεσολαβούν απλώς για τις πληρωμές των καπιταλιστών και τον συμψηφισμό των χρεωστικών τους απαιτήσεων, δεν παρέχουν απλώς δάνεια στις επιχειρήσεις, αξιοποιώντας τις αποταμιεύσεις που σχηματίζονται από τα εισοδήματα όλων των τάξεων, απλώνουν τα πλοκάμια τους στον έλεγχο όλων των επιχειρήσεων και μέσω του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος εξαπλώνουν τον έλεγχό τους στις επιχειρήσεις των χωρών του πλανήτη, συνεισφέροντας στο διαμοιρασμό του κόσμου.

Πριν την κρίση του 2009 η δυτική προπαγάνδα παρουσίαζε τον σύγχρονο καπιταλισμό ως μια γιγαντιαία συμμαχία εκατοντάδων πολυεθνικών που δραστηριοποιούνταν σε όλο τον πλανήτη. Σύμφωνα με αυτό το αφήγημα είχε εξαφανιστεί η ισχύς των μεγάλων χρηματοπιστωτικών ινστιτούτων στις ιμπεριαλιστικές χώρες, όπως της αμερικανικής JP Morgan, της γαλλικής AXA,  της βρετανικής Barclays ή της γερμανικής Deutschebank. Τα πλοκάμια των κολοσσών του χρηματιστικού κεφαλαίου που εφορμούσαν από τις ιμπεριαλιστικές χώρες χάνονταν πίσω από χιλιάδες επιχειρήσεις αμοιβαίων κεφαλαίων (mutual funds) που διαχειρίζονταν κεφάλαια μετόχων σε όλο τον πλανήτη και εμφανίζονταν για το ευρύ επενδυτικό κοινό ως χιλιάδες άγνωστες επιχειρήσεις στη μετοχική σύνθεση της κεφαλαιοποίησης των πολυεθνικών. Μετά την κρίση του 2009, άρχισαν να εμφανίζονται στη μετοχική σύνθεση των μονοπωλίων των ΗΠΑ και σημαντικών μονοπωλίων του πλανήτη τρία γιγαντιαία funds, ευθαρσώς με το όνομά τους: οι αμερικανικές BlackRock, State Street και Vanguard. Η συγκέντρωση της διεθνούς βιομηχανικής παραγωγής από το χρηματιστικό κεφάλαιο δεν μπορεί να κρυφτεί πια. Στο πρώτο τρίμηνο του 2024 η BlackRock διαχειριζόταν περιουσιακά στοιχεία (μετοχές, χρεόγραφα) συνολικής αξίας 10,5 τρισεκατομμύρια δολάρια. H State Street 4,13 τρισεκατομμύρια (τέταρτο τρίμηνο του 2023) και η Vanguard 8,6 τρισεκατομμύρια.

Το βιβλίο του Τζων Χόμπσον έχει ήδη ανασυρθεί, έστω και δειλά, στην τρέχουσα οικονομική φιλολογία των ΗΠΑ με φόντο τους τεχνολογικούς κολοσσούς-μονοπώλια (τις λεγόμενες “bit tech” επιχειρήσεις): την Alphabet (Google), την Amazon, την Αpple, τη Μeta (Facebook) και τη Microsoft. Πολύ πρόσφατα εντάχθηκε στο club των ισχυρών τεχνολογικών κολοσσών η Nvidia, που μονοπωλεί, στην αγορά των μεγάλων κέντρων υπολογισμού σε cloud, την κατασκευή μικροεπεξεργαστών κατάλληλων για ΑΙ ανάλυση και επεξεργασία δεδομένων. Η κεφαλαιοποίηση της Nvidia εκτινάχθηκε από 300 δισεκατομμύρια δολάρια στο χαμηλό της το 2022, σε 2 τρισεκατομμύρια, 200 δισεκατομμύρια δολάρια το 2024. Οι έξι αυτές επιχειρήσεις είναι οι ισχυρότερες επιχειρήσεις από άποψη κεφαλαιοποίησης στις ΗΠΑ.

 

 

Σχήμα 3. Κεφαλαιοποίηση (Market Cap) των τεχνολογικών κολοσσών των ΗΠΑ (ημερομηνία αναζήτησης 1/5/2024)

 

H κεφαλαιοποίηση είναι το άθροισμα των τιμών των μετοχών μια εισηγημένης εταιρίας στο χρηματιστήριο.  Η κεφαλαιοποίηση δεν ισούται με το κεφάλαιο της επένδυσης στην παραγωγή ή στην κυκλοφορία που μετατρέπεται βαθμιαία σε εμπορεύματα και έσοδα από τις πωλήσεις, είτε για παραγωγική, είτε για ιδιωτική κατανάλωση. Η κεφαλαιοποίηση των συγκεκριμένων μονοπωλίων είναι πολύ μεγαλύτερη από το επενδυμένο σταθερό συν μεταβλητό κεφάλαιο, εκφράζοντας εν μέρει τις προσδοκίες για σαρωτική επικράτηση έναντι των ανταγωνιστών τους στις αγορές του δυτικού κόσμου και όχι μόνο.

 

Σχήμα 4. O λόγος της συνολικής κεφαλαιοποίησης των ΗΠΑ προς το ΑΕΠ

Η συνολική κεφαλαιοποίηση των εταιριών των ΗΠΑ (το άθροισμα όλων των τιμών των μετοχών των εισηγμένων εταιριών) ήταν στις 31 Δεκέμβρη του 2018 123,7% του αμερικανικού Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ). Στις 30 Ιούνη του 2021 είχε εκτοξευτεί σε 198,4% του αμερικανικού ΑΕΠ. Η αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ (αφαιρώντας τον πληθωρισμό) ήταν 2,9% το 2018, 2,3% το 2019, -3,4% το 2020 λόγω της καραντίνας και 5,7% το 2021. Σε αυτή τη μετάβαση -μετά την άρση της καραντίνας- αρχίζει και η εκτίναξη της κεφαλαιοποίησης, η οποία βέβαια δεν ανταποκρίνεται σε αντίστοιχη αύξηση της «προστιθέμενης αξίας» των τελικών πωλήσεων των εμπορευμάτων όπως αυτή αποτιμάται από το μέγεθος του ΑΕΠ, που περιλαμβάνει (εκτός από τις κρατικές δαπάνες) το εθνικό εισόδημα (κέρδη και μισθούς) και τις ετήσιες αποσβέσεις των επιχειρήσεων για μηχανολογικό εξοπλισμό, στοιχεία του πάγιου κεφαλαίου. Στο ΑΕΠ δεν περιλαμβάνονται οι ενδιάμεσες πωλήσεις για παραγωγική κατανάλωση των επιχειρήσεων που είναι σημαντικό τμήμα της οικονομίας και τμήματος του σταθερού κεφαλαίου που καταναλώνεται στην παραγωγική διαδικασία ως πρώτη ύλη. Τα χαμηλά επιτόκια δανεισμού σε συνδυασμό με την ποσοτική χαλάρωση που ακολούθησε για άλλη μια φορά η FED (ομοσπονδιακή κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ) τροφοδότησαν το ράλι εκτίναξης στο χρηματιστήριο. Το χρηματιστήριο των ΗΠΑ είναι πλέον μια τεράστια φούσκα.

Τα αμερικανικά μονοπώλια αξιοποιούν την υψηλή κεφαλαιοποίησή τους προκειμένου να εξαγοράζουν τους ανταγωνιστές τους σε ΗΠΑ και Ευρώπη. Με εγγύηση τις μετοχές τους λαμβάνουν τεράστια δάνεια με χαμηλά επιτόκια. Εξαγοράζουν μαζικά τους ανταγωνιστές τους και μειώνουν τις επενδύσεις στο τομέα της έρευνας, επενδύοντας τα κέρδη τους σε χρηματιστηριακούς τίτλους, παράγωγα και χρεόγραφα, λειτουργώντας παρασιτικά. Mεταφέρουν τμήμα των κερδών τους σε φορολογικούς παραδείσους για να μην φορολογηθούν, διαμορφώνοντας παράλληλα τεράστια αποθέματα ρευστότητας, προκειμένου να αμυνθούν σε περίπτωση οικονομικής αναταραχής. Ο σκοπός τους είναι η επικράτηση στις διεθνείς αγορές και η εξασφάλιση του ανώτατου κέρδους.