Σημείωμα 4 - Συγκέντρωση Κεφαλαίου στη μεσαίου επιπέδου καπιταλιστικής ανάπτυξης εξαρτημένη από τα ξένα μονοπώλια Ελλάδα

 

Σχήμα 11. Συνολικά απασχολούμενοι και μισθωτοί στους κλάδους της οικονομίας το 2021. Δεν συμπεριλαμβάνεται η αγροτική οικονομία.

Παραθέτουμε το Σχήμα 11 από δημοσίευση της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ) με ημερομηνία δημοσίευσης 26 Σεπτεμβρίου 2023 και τίτλο «Στατιστικές Διάρθρωσης Επιχειρήσεων 2021». Από την μελέτη βλέπουμε ότι στο σύνολο της ελληνικής οικονομίας (πλην της αγροτικής οικονομίας) ο αριθμός των μισθωτών ήταν 2.369.054 και ο αριθμός των απασχολούμενων 3.234.162 το 2021. Οι αυτοαπασχολούμενοι ήταν 865.108 και ο αριθμός αυτός είναι ο τεράστιος για το μέγεθος της Ελλάδας  σε σχέση με όλη την Ευρώπη.

Σχήμα 12. Ο απόλυτος αριθμός των αυτοαπασχολούμενων σε χώρες της Ευρώπης από Statista το 2022.

Το βιομηχανικό προλεταριάτο εκτεινόταν στους εξής κλάδους: ορυχεία και λατομεία, μεταποίηση, παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, φυσικού αερίου, ατμού και κλιματισμού, παροχή νερού, επεξεργασία λυμάτων, κατασκευές, μεταφορά και αποθήκευση. Συνολικά οι μισθωτοί στους παραγωγικούς κλάδους της οικονομίας ήταν 558.661. H εργατική τάξη βέβαια εκτείνεται και στο εμπόριο και την εστίαση. Στο χονδρικό, λιανικό εμπόριο και στα συνεργεία ο αριθμός των μισθωτών ήταν 567.197. Στην εστίαση οι μισθωτοί ήταν 525.453. Συνολικά οι μισθωτοί στους κλάδους που εκτεινόταν το προλεταριάτο στην Ελλάδα το 2021 ήταν 1.651.331. Απ’ αυτούς αρκετές δεκάδες χιλιάδες είναι μηχανικοί και διοικητικά και διευθυντικά στελέχη, ειδικά, στις μεγάλες επιχειρήσεις της βιομηχανίας που, πλην των μεταφορών και των κατασκευών, συνολικά είναι 70.384. Aπό μεταγενέστερη μελέτη της ΕΛΣΤΑΤ («Έρευνα Εργατικού Δυναμικού: Α’ τρίμηνο 2023») γνωρίζουμε ότι ο αριθμός των ανώτερων διευθυντικών και διοικητικών στελεχών είναι 123.700 (Πίνακας 3).

 

Πίνακας 3. Στοιχεία για τη θέση στο επάγγελμα των απασχολούμενων στην συνολική οικονομία το πρώτο τρίμηνο του 2023.

Οι επιχειρήσεις σε εστίαση και εμπόριο το 2021 ήταν συνολικά 330.244 με την πλειοψηφία να έχουν λίγους υπαλλήλους. Επομένως, η μεγάλη πλειοψηφία των μισθωτών στους κλάδους που εξετάσαμε είναι εργάτες. Αν υποθέσουμε ότι οι εργάτες ήταν τουλάχιστον 1.229.631 (αφαιρώντας το διοικητικό και διευθυντικό προσωπικό καθώς και τους αυτοαπασχολούμενους με προσωπικό για το σύνολο της οικονομίας του 2023, βλέπε Πίνακα 3), τότε το ποσοστό της εργατικής τάξης στο σύνολο των απασχολουμένων σε επιχειρήσεις (πλην της αγροτικής οικονομίας) ήταν τουλάχιστον 38% το 2021. Στην πραγματικότητα ο αριθμός των εργατών είναι παραπάνω, γιατί με τα επίσημα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ το 2021 η ανεργία ήταν 17% (Πίνακας 4) και το 2023 11.4%. Άλλωστε σημαντικό τμήμα της εργατικής τάξης είναι και ο εφεδρικός στρατός των ανέργων.

 

Πίνακας 4. Απασχολούμενοι και άνεργοι (πηγή ΕΛΣΤΑΤ).

  

 

Σχήμα 13. Οι «μικροσκοπικές» (Micro), μικρές (Small) και μεσαίες (Medium-sized) επιχειρήσεις στην Ελλάδα (πηγή Statista)

Οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (SMEs) είναι η συντριπτική πλειοψηφία των επιχειρήσεων στην Ελλάδα. Γενικά ως μικρομεσαία επιχείρηση στην ΕΕ λογίζεται μια εταιρία με λιγότερους από 250 υπαλλήλους. Στις ΗΠΑ με λιγότερους από 500. Στην Ελλάδα το 2008 η συντριπτική πλειοψηφία των μικρομεσαίων επιχειρήσεων,  829.229, είχαν 0-9 υπαλλήλους και θεωρούνται για τα μεγέθη της Ευρώπης «μικροσκοπικές» (Σχήμα 13). Οι μικρές με 10 έως 49 υπαλλήλους ήταν 25.366 και οι μεσαίες  με 50 έως 250 υπαλλήλους 3.629. Τα αντίστοιχα νούμερα για το 2022 ήταν 673.561, 41.584 και 4.151. Για να έχουμε ένα μέτρο σύγκρισης με τον μέσο όρο της ΕΕ, απ’ τα στοιχεία του ΟΟΣΑ, το 2021 το 46,9% των εργαζομένων ήταν σε «μικροσκοπικές» επιχειρήσεις στην Ελλάδα, όταν το αντίστοιχο νούμερο για την ΕΕ των 24 ήταν 29,6%. Η «προστιθέμενη αξία» όλων των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων ήταν το 56,7% της συνολικής όταν o αντίστοιχος μέσος όρος στην ΕΕ των 26 ήταν 53,0%.   

Πίνακας 5. Κατανομή επιχειρήσεων σύμφωνά με το μέγεθός τους 2021 στην Ελλάδα και στον μέσο όρο της ΕΕ (πηγή ΟΟΣΑ)

Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ το 2021 οι μεγάλες επιχειρήσεις (με πάνω από 250 υπαλλήλους) ήταν 522. Το ποσοστό των εργαζομένων που δουλεύουν σε μεγάλες επιχειρήσεις (με πάνω από 250 υπαλλήλους) ήταν 17% στην Ελλάδα σε σύγκριση με 34,8% κατά μέσο όρο στην ΕΕ. Τα στοιχεία αποκαλύπτουν ότι η συγκέντρωση του κεφαλαίου στην Ελλάδα είναι σαφώς μικρότερη αυτής του μέσου όρου των χωρών της EE και εύλογα μικρότερης των χωρών του μονοπωλιακού καπιταλισμού της EE. Για να αντιληφθούμε σε όλη της την έκταση τη διαφορά συγκέντρωσης, πρέπει να συγκρίνουμε, όχι μόνο τη συγκέντρωση των μισθωτών στις μεγάλες επιχειρήσεις αλλά και τα απόλυτα μεγέθη της Προστιθέμενης Αξίας. Το Βέλγιο και η Σουηδία είναι δυο χώρες της ΕΕ που έχουν μονοπώλια και έχουν παρόμοιο πληθυσμό με την Ελλάδα. Η συνολική ακαθάριστη προστιθέμενη αξία (όπως και το ΑΕΠ που είναι η συνολική ακαθάριστη αξία συν τους φόρους στην παραγωγή, μείον τις κρατικές επιδοτήσεις) είναι υπερδιπλάσια της Ελλάδας, όπως φαίνεται στο Σχήμα 14.

 

Σχήμα 14. Συνολική ακαθάριστη προστιθέμενη αξία σε δισεκατομμύρια δολάρια για Ελλάδα, Βέλγιο Σουηδία, πηγή Παγκόσμια Τράπεζα

Δεν είναι τυχαίο ότι ο βασικός κλάδος της μεταποίησης στην Ελλάδα είναι η παραγωγή τροφίμων. To 2022 το 34,6% των εργατών της μεταποίησης δούλευαν στα τρόφιμα (Σχήμα 15). Το αντίστοιχο νούμερο του μέσου όρου της ΕΕ είναι 13%. Στο Σχήμα 15 δίνεται η απασχόληση στους κλάδους της μεταποίησης της Ελλάδας και η σύγκριση με τον μέσο όρο της ΕΕ. Ο κλάδος των τροφίμων και των φαρμακευτικών εμπορευμάτων έχει τη μεγαλύτερη συγκέντρωση εργατών σε σχέση με τον μέσο όρο της ΕΕ. Αντιθέτως, στην παραγωγή μηχανών και μηχανοκίνητων οχημάτων η εξαρτημένη Ελλάδα είναι ουραγός. Οι βιομηχανικές επιχειρήσεις της Ελλάδας αγοράζουν τον βασικό τους μηχανολογικό εξοπλισμό από τις χώρες του μονοπωλιακού καπιταλισμού, εντείνοντας την οικονομική της εξάρτηση εσαεί. Κατά την κατάταξη των κλάδων σύμφωνα με την προστιθέμενη αξία, τα ποτά και τα προϊόντα καπνού εμφανίζονται πρώτα ανάμεσα στα τρόφιμα και δεύτερος ο κλάδος της διύλισης πετρελαίου, όταν η Ελλάδα δεν παράγει πετρέλαιο, επομένως τα περιθώρια κερδοφορίας είναι περιορισμένα. Η δε πολυδιαφημισμένη εξαγωγή πετρελαιοειδών στις εξαγωγές κρύβει ότι μεγάλο τμήμα της διύλισης πριν την κρίση του 2009 προοριζόταν για παραγωγική κατανάλωση των επιχειρήσεων στην Ελλάδα.

Σχήμα 15. Οι απασχολούμενοι ανά κλάδο στην μεταποίηση, πηγή ΙΟΒΕ

Σχήμα 16: Η ακαθάριστη προστιθέμενη αξία ανά κλάδο της μεταποίησης, αριστερά Ελλάδα, δεξιά μέσος όρος της ΕΕ, πηγή ΙΟΒΕ.

Όσον αφορά την εξόρυξη στην Ελλάδα, αυτή αποτελεί καθαρά τμήμα της παραγωγικής αλυσίδας των ξένων μονοπωλίων. Η Ελλάδα διαθέτει λιγνίτη, βωξίτη, νικέλιο. Μόνο ένα μικρό ποσοστό της πρώτης ύλης μετασχηματίζεται σε τελικά βιομηχανικά εμπορεύματα, το μεγαλύτερο κομμάτι εξάγεται έξω για τις ανάγκες της βιομηχανικής παραγωγής των μονοπωλίων. Η καλύτερη περίπτωση είναι το αλουμίνιο, μόνο που κι εκεί τα πράγματα δεν είναι ρόδινα. Η Ελλάδα είναι η πρώτη χώρα της Ευρώπης στην εξόρυξη βωξίτη, που είναι η πρωταρχική ύλη στην παραγωγική αλυσίδα της παρασκευής αλουμινίου. Η Ελλάδα, όμως, παράγει κυρίως αλουμίνα, που είναι ενδιάμεση ύλη για την παραγωγή αλουμινίου, και εξάγει το 1/3 της παραγωγής της. Στην μεταποίηση για την παρασκευή αλουμινίου η Ελλάδα παράγει προϊόντα έλασης και διέλασης (πόρτες, παράθυρα) με περιορισμένη συμμετοχή στον κλάδο των χυτηρίων και των καλωδίων, που είναι τα σημαντικότερα βιομηχανικά εμπορεύματα από άποψη αξίας.

 

για οτιδήποτε νεότερο η σελίδα του μπλογκ στο φου-μπου εδω:

https://www.facebook.com/Guido1953