Συνέχεια για την Ερευνα στον ιστότοπο της FED

 Συνέχεια από εδω

Τα μονοπώλια των ΗΠΑ επωφελούνταν μια δεκαετία τώρα των χαμηλών επιτοκίων δανεισμού για να κατισχύσουν στις διεθνείς αγορές. Η υψηλή μόχλευση ισχυροποιεί τα μονοπώλια και διαλύει τις μικρότερες επιχειρήσεις στη φάση της ύφεσης και της κρίσης που αναγκάζονταν νωρίτερα να επενδύσουν κι αυτές παίρνοντας μεγάλο ρίσκο υψηλής μόχλευσης για να εξασφαλίσουν ένα σημαντικό ποσοστό κέρδους, ξεμένοντας από πολύτιμη ρευστότητα στη φάση της κρίσης. Το 2019 19 μονοπώλια του S&P 500 κατείχαν το 33% του συνολικού χρέους των μη τραπεζικών επιχειρήσεων. Το 2019 το συνολικό εταιρικό χρέος από χρεόγραφα των μη τραπεζικών επιχειρήσεων των ΗΠΑ ήταν 6,63 τρισεκατομμύρια δολάρια σύμφωνα με Statista.

 

H υπολειπόμενη αξία των χρεωστικών τίτλων των επιχειρήσεων στις ΗΠΑ από το πρώτο τρίμηνο του 2018 στο δεύτερο τίμηνο του 2008. Με μπλέ τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Με μαύρο οι υπόλοιπες επιχειρήσεις.

Βλέπουμε ότι το εταιρικό χρέος σε έκδοση ομολόγων εκτινάχθηκε από το πρώτο τρίμηνο του του 2018 μέχρι το δεύτερο τρίμηνο του 2022 πάνω από ένα τρισεκατομμύριο δολάρια. Αυτό, όμως, είναι ένα μικρό χρονικό στιγμιότυπο της εκτίναξης των εταιρικών χρεών. Στο παρακάτω διάγραμμα βλέπουμε ότι το συνολικό εταιρικό χρέος (και χρεόγραφα και δάνεια) εκτινάχθηκε από 6 τρισεκατομμύρια δολάρια σε…12 τρισεκατομμύρια δολάρια από το 2010 έως το 2022.

Συνολικό χρέος μη τραπεζικών εταιριών των ΗΠΑ (και χρεόγραφα και δάνεια)

Παράλληλα μεγάλο τμήμα της παραδοσιακής αμερικανικής βιομηχανίας, ειδικά της αυτοκινητοβιομηχανίας συντηρείται με χρέη που καλύπτονται από το κράτος, αλλά δεν μπορούν να ορθοποδήσουν. Το 2009 η General Motοrs και Chrysler βρίσκονταν στο χείλος της χρεοκοπίας. Η αμερικανική κυβέρνηση κατέβαλλε 80 δισεκατομμύρια δολάρια για να τις ξεχρεώσει με το πρόσχημα να σώσει τρία εκατομμύρια θέσεις εργαζομένων. Η FORD είχε εξασφαλίσει αρκετή ρευστότητα για να μην χρεοκοπήσει μέσα στην κρίση, αλλά χρειαζόταν εκ νέου δάνειο 6 δισεκατομμύρια δολάρια για να ορθοποδήσει. Το 2022 η FORD χρωστούσε δόσεις ύψους 1,5 δισεκατομμυρίου δολαρίων που δεν είχε καταβάλει επί δυο χρόνια. Αρκετές μεγάλες εταιρίες στις ΗΠΑ συντηρούνται με δανεικά και αγύριστα από το αμερικανικό κράτος. Ο παραγωγικός τομέας των ΗΠΑ αποψιλώνεται σταδιακά και οι επενδύσεις μεταφέρονται είτε σε παρασιτικούς τομείς της οικονομίας (π.χ. real estate, χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες), είτε σε εξαγωγή κεφαλαίου. Οι ΗΠΑ έχουν μακράν το μεγαλύτερο απόθεμα Αμεσων Ξένων Επενδύσεων από κάθε άλλη χώρα στον πλανήτη.

Συνεχίζουμε με τον ερευνητή μας και τον αντίκτυπο της μείωσης φορολογίας στην αύξηση της κερδοφορίας:

«Επιπλέον, οι πραγματικοί συντελεστές εταιρικού φόρου μειώθηκαν επίσης, όπως φαίνεται στο Σχήμα 4. Τα έτη πριν από τη χρηματοπιστωτική κρίση, οι πραγματικοί εταιρικοί φορολογικοί συντελεστές —που υπολογίζονται ως τα συνολικά φορολογικά έξοδα διαιρούμενα με τα έσοδα προ φόρων— ήταν κατά μέσο όρο περίπου 30%. Στη συνέχεια, οδηγήθηκαν κάπως χαμηλότερα στα χρόνια που ακολούθησαν την κρίση. Η σημαντική υποχώρηση, ωστόσο, συνέβη μετά την ψήφιση του νόμου περί περικοπών φόρων και (σ.σ. αύξησης) θέσεων εργασίας του 2017 (σ.σ.: νόμος επί διακυβέρνησης Τραμπ), ο οποίος μείωσε τον θεσπισμένο  συντελεστή εταιρικού φόρου από 35% σε 21%.»

Σχήμα 4: Ο λόγος των δαπανών σε φόρους προς το εισόδημα προ φόρων. Παρατηρούμε ότι ο λόγος πέφτει από 30% πριν το 2008, στο 17% το 2022

Περιθώρια Κερδοφορίας και Ποσοστό Κέρδους

Αφού διερεύνησε, λοιπόν, ξεχωριστά τον αντίκτυπο του χαμηλού επιτοκίου και της μείωσης της φορολογίας στην αύξηση της κερδοφορίας των αμερικανικών μονοπωλίων, ο ερευνητής μας προσπαθεί να βρει πόσο τμήμα της μέσης ετήσιας αύξησης του net income (καθαρό εισόδημα μετά από την αφαίρεση τόκων και φόρων) οφείλεται στη μείωση των επιτοκίων και των δαπανών για φόρους. Yπολογίζει, λοιπόν, ότι κατά μέσο όρο η ετήσια αύξηση του net income ήταν από το 2004 ως το 2020 5,4%. Η ετήσια αύξηση του EBIT (καθαρό εισόδημα προ φόρων και τόκων) ήταν 3,6%.

Επομένως, η μείωση φόρων και δαπανών οφείλεται για 5,4%-3,6%=1,8% αύξηση του net income, δηλαδή για το (1,8/5,4)=1/3 της αύξησης της κερδοφορίας.

Τώρα ας ξαναγράψουμε την εξίσωση μεταξύ ΕΒΙΤ και Νet Income, θυμίζοντας ότι το ΕΒΙΤ είναι τα κέρδη που προκύπτουν από τις πωλήσεις μετά την καταβολή σταθερού και μεταβλητού κεφαλαίου. Από το Νet Income προκύπτουν τα μερίσματα των μετόχων και τμήμα του κέρδους που θα μείνει στην επιχείρηση για επενδύσεις.

Νet Income  = EBIT – Τόκοι – Φόροι

Ο ίδιος ερευνητής μας θεωρούσε τον Σεπτέμβρη του 22, πριν δηλαδή ο διοικητής της FED φτάσει το επιτόκιο δανεισμού της FED στο 5%, ότι οι φόροι και οι τόκοι δεν πρόκειται να μειωθούν άλλο. Πλέον αυτό είναι πασιφανές. Οι τόκοι έχουν αυξηθεί ήδη με την αύξηση των επιτοκίων από τη FED και η υπερυψωμένη μόχλευση των μονοπωλίων κρύβει φούσκες. Η φούσκα στα τεχνολογικά μονοπώλια έχει ήδη αρχίσει να ξεφουσκώνει. Οι δε φόροι δεν μπορούν να μειωθούν κι άλλο γιατί οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν τεράστιο έλλειμμα. Το δημοσιονομικό έλλειμμα των ΗΠΑ έφτασε τα 723 δισεκατομμύρια δολάρια τον Φλεβάρη του 2023, αυξήθηκε δηλαδή 52%, κατά 247 δισεκατομμύρια δολάρια από το δημοσιονομικό έλλειμμα που ήταν 476 δισεκατομμύρια δολάρια την περίοδο Οκτώβρη του 2021 μέχρι Φλεβάρη του 2022. Μεγάλο τμήμα του ελλείμματος περιλαμβάνει την καταβολή τόκων και χρεολυσίων για τα δάνεια των ΗΠΑ.

Επιτόκιο Δανεισμού της FED

Ο μόνος, λοιπόν. τρόπος να αυξηθεί το Net Income είναι να αυξηθούν οι πωλήσεις των μονοπωλίων και τα κέρδη από τις πωλήσεις. Δηλαδή, να αυξηθεί το ποσοστό κέρδους: το κέρδος προς το συνολικό επενδυμένο κεφάλαιο (πάγιο και κυκλοφορούν). Αυτό ο ερευνητής μας δεν μπορεί να το πει με σαφήνεια, παρότι εξετάζει μετρικές για τις κεφαλαιακές αποδόσεις στο χρηματιστήριο.

Ο ερευνητής μας υπολογίζει τη μέση ετήσια αύξηση των πωλήσεων των μονοπωλίων από το 2004 ως το 2020 σε 2% και τη μέση ετήσια αύξηση του ΑΕΠ σε 1,8%. Το ΑΕΠ είναι το σύνολο των τελικών πωλήσεων (στο ΑΕΠ δεν συμπεριλαμβάνονται αρκετές ενδιάμεσες πωλήσεις μεταξύ των εταιριών που πραγματοποιούνται μέσα στο χρόνο) της οικονομίας και μακροπρόθεσμα οι αυξήσεις τους συγκλίνουν κατά μέσο όρο με τις πωλήσεις των μονοπωλίων.

Σε όλες τις αυξήσεις έχει αφαιρέσει τον πληθωρισμό. Συμπεραίνει, λοιπόν, ότι το πραγματικό ΑΕΠ πρέπει να αυξηθεί περισσότερο από 1,8% κατά μέσο όρο στο μέλλον. Οπως έχουμε εξηγήσει και θα δούμε αναλυτικά σε επόμενο σημείωμα, το 2022, σύμφωνα με τις επίσημες μετρήσεις το πραγματικό ΑΕΠ μειώθηκε διαδοχικά τα δυο πρώτα τρίμηνα και αυξήθηκε στα δυο τελευταία, με συνολική ετήσια αύξηση 2,1%. Στην πραγματικότητα η αύξηση ήταν αναιμική γιατί ο πραγματικός πληθωρισμός είναι τουλάχιστον διπλάσιος από τον επίσημο. Τα κέρδη, λοιπόν, αναμένεται να πέσουν γιατί θα πέσουν οι πωλήσεις και ήδη έχει πέσει τόσο η ιδιωτική κατανάλωση, όσο και τμήμα της παραγωγικής κατανάλωσης.  

Αναλυτικά το αμερικανικό ΑΕΠ του 2002 σε σύγκριση με το 2021

Στο παραπάνω γράφημα βλέπουμε οι πωλήσεις των (durables) διαρκών αγαθών (έπιπλα, αυτοκίνητα, μηχανές, κουζίνες, βιβλία, κ.ο.κ) και (non durables) μη διαρκών αγαθών (όλα τα υπόλοιπα εμπορεύματα) έχουν πέσει από το 2021. Επίσης έχουν πέσει οι δαπάνες σε κτήρια, υποδομές (structures). Αντιθέτως έχουν αυξηθεί ελάχιστα οι δαπάνες σε μηχανές για παραγωγική κατανάλωση στις επιχειρήσεις. Κυρίως έχουν αυξηθεί σημαντικά τα εμπορεύματα σε αποθέματα-inventories (είτε πρώτες ύλες, είτε τελικά εμπορεύματα για χονδρέμπορους), πράγμα που σημαίνει ότι τα μεγάλα μονοπώλια προετοιμάζονται για μελλοντικά προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα, αγοράζοντας τεράστιες ποσότητες εμπορευμάτων που ίσως να μην μπορούν να πωληθούν στην αγορά. Οσον αφορά τις εξαγωγές, αυξήθηκαν σημαντικά οι εξαγωγές σε πετρελαιοειδή λόγω της όξυνσης ενεργειακής κρίσης που είχε προηγηθεί μες στο έτος.

Τέλος, ακόμη και αν αυξηθούν αναιμικά οι πωλήσεις, σημασία για το EBIT έχει το ποσοστό κέρδους, δηλαδή το net income προς το συνολικό επενδυμένο κεφάλαιο σε σταθερό και μεταβλητό κεφάλαιο. (*το net income μπορεί να περιλαμβάνει και κέρδη από μετοχές που έχουν στο ενεργητικό τους τα μονοπώλια, οπότε για να είμαστε απόλυτα ακριβείς θα πρέπει να βρούμε το operating profit που σχετίζεται με το προ φόρων και τόκων κέρδος καθαρά στη βασική δραστηριότητα κάθε μονοπωλίου*).  Οπως έχουμε εξηγήσει στο μπλογκ, η κεφαλαιακή απόδοση όπως την μετράνε αστοί, που είναι το net income προς το ίδιο το μετοχικό κεφάλαιο σχετίζεται με τις μεταβολές του ποσοστού κέρδους, όπως το όρισε ο Μαρξ. Το μετοχικό κεφάλαιο είναι πλασματικό κεφάλαιο (έτσι το όρισε ο Μαρξ), μεταβάλλεται δηλαδή πάνω ή κάτω από την αγοραία αξία του επενδυμένου κεφαλαίου (πάγιο και κυκλοφορούν). Για περισσότερα δες εδώ.  

Προφανώς, ο ερευνητής μας δεν συσχετίζει άμεσα αυτά τα δυο στην ανάλυσή του. Αυτός ενδιαφέρεται για τις αποδόσεις των μετοχών. Εξετάζει, λοιπόν, τον λόγο Prices to Earnings Ratio (P/E Ratio) για τον S&P 500, δηλαδή τον λόγο της τιμής της μέσης κεφαλαιοποίησης του δείκτη τη στιγμή της εξέτασης προς τα μέσα κέρδη σε ένα χρονικό παράθυρο 12 προγενέστερων μηνών, και παρατηρεί ότι είναι υπεραυξημένος, σημάδι ότι δεν υπάρχουν περιθώρια υψηλότερων αποδόσεων για το χρηματιστήριο. Ο αντίστροφος του λόγου αυτού δεν είναι άλλος από μια εκτίμηση του ποσοστού κέρδους (earning yield). Βλέπουμε ξεκάθαρα ότι η τιμή της εκτίμησης του ποσοστού κέρδους έχει πέσει σε σχέση με το 2011. Στις 31 Μαρτίου η τιμή ήταν 4,55%. Τη πρώτη Γενάρη 2019 ήταν 5,10%.  Τη πρώτη Γενάρη του 2012 ήταν 6,73%. Η τιμή κυμαίνεται από 4%-5% από το 2016 μέχρι σήμερα.

Prices to Earnings Ratio (P/E Ratio) για τον S&P500

 Earnings Yield για τον S&P500 (Εκτίμηση του ποσοστού κέρδους)

Διαπιστώνοντας, λοιπόν, χαμηλές τιμές στην εκτίμηση του ποσοστού κέρδους του δείκτη των μονοπωλίων των ΗΠΑ από τις υψηλότατες τιμές του P/E Ratio και διαβλέποντας ότι δεν υπάρχει πια άλλο περιθώριο κερδοφορίας από χαμηλή φορολογία και χαμηλό επιτόκιο, ο ερευνητής μας καταλήγει στο συμπέρασμα ότι στο μέλλον θα έχουμε …επιβράδυνση στην αύξηση των εταιρικών κερδών και στις αποδόσεις των μετοχών. Τότε που τα έγραφε αυτά, δεν ήξερε ότι ο πληθωρισμός τελικά δεν ήταν παροδικό φαινόμενο, αλλά ήρθε για να μείνει στη ζωή μας και ότι ο διοικητής της FED θα ανέβαζε το επιτόκιο της Κεντρικής Τράπεζας από τον Σεπτέμβρη του 2022 στο Μάρτη του 2023, δηλαδή μόλις σε εφτά μήνες σε…5%. Η επικείμενη επιβράδυνση πλέον σημαίνει επικείμενη κατάρρευση κερδών, σημαίνει δηλαδή μια νέα διεθνής οικονομική κρίση.

Ομως, ο δείκτης αυτός μας δείχνει και κάτι άλλο σημαντικό. Ότι επί δυο δεκαετίες το ποσοστό κέρδους κυμαίνεται πολύ χαμηλά σε σχέση με το παρελθόν (σχεδόν σταθερά κάτω από 6%). Γιατί συμβαίνει αυτό; Είναι ο νόμος της πτωτικής τάσης του ποσοστού κέρδους, που όπως ο εξηγεί ο Μαρξ στον Τρίτο Τόμο του Κεφαλαίου οφείλεται ξεκάθαρα στους νόμους της κεφαλαιοκρατικής συσσώρευσης: με λίγα λόγια η συσσώρευση σε περίοδο δεκαετίας πραγματοποιείται με επίθεση στο ίδιο το εισόδημα των εργαζομένων που αποτελούν την πλατιά καταναλωτική μάζα των εμπορευμάτων των καπιταλιστών. Το κεφάλαιο συμπιέζει τους μισθούς για να αυξήσει την κερδοφορία. Καποια στιγμή η αγοραστική δύναμη των εργαζομένων μειώνεται τόσο πολύ που ένα περίσσευμα παραγωγικού κεφαλαίου δεν μπορεί να καταναλωθεί στην αγορά και έτσι το ποσοστό κέρδους καταρρέει κάτω από το σημείο ισορροπίας που εξασφαλίζει την ομαλή αναπαραγωγή του κεφαλαίου και έρχεται η κρίση. Οι κρίσεις είναι περιοδικές και αναπόφευκτες στον καπιταλισμό και οφείλονται σε τελική ανάλυση στο κυνήγι του μέγιστου κέρδους από το κεφάλαιο. Οι κρίσεις που φέρνουν την ανεργία, την ισοπέδωση του εισοδήματος των εργαζομένων είναι δομικό του στοιχείο από το οποίο ο καπιταλισμός δεν μπορεί να απαλλαγεί. Δεν πρόκειται να εξαλειφθούν ποτέ όσο υπάρχει καπιταλισμός. Σε επόμενο σημείωμα θα δούμε την συσχέτιση της κεφαλαιακής απόδοσης με το μαρξικό ποσοστό κέρδους.

για οτιδήποτε νεότερο η σελίδα του μπλογκ στο φου-μπου εδω:

https://www.facebook.com/Guido1953