To Πέμπτο Σύνταγμα (El Quinto Regimiento)

 

                                 Ο ύμνος του Πέμπτου Συντάγματος. Στη φώτο ο κομαντάτε Λίστερ

O βασικός στόχος των φασιστών συνωμοτών τον Ιούλη του 1936 ήταν η αιφνιδιαστική κατάληψη της Μαδρίτης με μετακίνηση στρατευμάτων από διαφορετικές επαρχίες της Ισπανίας, όπου η ανταρσία θα είχε στεφτεί με επιτυχία. Η κατάληψη της πρωτεύουσας μετά από σύντομη πολιορκία θα σηματοδοτούσε και την κατάληψη της εξουσίας σε όλη την Ισπανία από τους εθνικιστές στρατηγούς συνωμότες που επεδίωκαν την ανατροπή της Ισπανικής Δημοκρατίας προς όφελος της ισπανικής ολιγαρχίας.

Η στρατιωτική φρουρά της Μαδρίτης εκτεινόταν σε στρατόπεδα γύρω από την πόλη και στο εσωτερικό της. Το σημαντικότερο στρατόπεδο ήταν αυτό της Μοντάνια. Το στρατόπεδο της Μοντάνια ήταν στρατηγικής σημασίας για τους φασίστες. Η οχυρωματική του θέση δυσκόλευε την εισβολή. Στις 18 Ιούλη, δόκιμοι της στρατιωτικής σχολής του Τολέδο καθώς και αρκετές εκατοντάδες ένστολοι φαλαγγίτες (φασίστες της οργάνωσης του γιου του δικτάτορα Πριμο ντε Ριβέρα, του Χοσέ Αντόνιο) συγκεντρώθηκαν στο στρατόπεδο. 

Στα συνδικάτα της πόλης είχαν ήδη δοθεί όπλα δημοκρατικούς αξιωματικούς, αλλά αρκετά χωρίς γεμιστήρες. Οταν ο κίνδυνος της ανταρσίας ήταν πλέον ορατός, ο αντισυνταγματάρχης Ροντρίγκο Χιλ, διοικητής του Πυροβολικού στο πάρκο Ελ Πασίφικο, επισκέφτηκε τους ηγέτες του κομμουνιστικού κόμματος προκειμένου να τους παραδώσει τα όπλα που είχε στη διάθεσή του. Οπως και στην Βαλένθια, σε πόλεις της Ανδαλουσίας και βεβαίως στη Μαδρίτη η παράνομη δουλειά των κομμουνιστών στο στρατό απέδιδε καρπούς τη κρίσιμη ώρα.

Τη νύχτα στις 18 Ιούλη τα όπλα αυτά διαμοιράστηκαν σε εργάτες της UGT και της CNT. To ξημέρωμα στις 19 Ιούλη ένας χείμαρρος εργατών περικύκλωνε όλα τα στρατόπεδα. Σε αντίθεση με τη Βαρκελώνη, οι στασιαστές δεν πρόλαβαν ποτέ να μετακινήσουν τις δυνάμεις τους. Η ψυχή αυτού του εγχειρήματος ήταν οι Milicias Antifascistas Obreras y Campesinas (MAOC) , στα ελληνικά οι Αντιφασιστικές Πολιτοφυλακές Εργατών και Αγροτών, η αντιφασιστική οργάνωση αυτοάμυνας που σχηματίστηκε το 1933-34 ως απάντηση στο δολοφονικό όργιο των φασιστών- φαλαγγιτών που σκόρπιζαν τον τρόμο σε συνδικαλιστές και απλούς εργάτες. Επικεφαλής των MAOC ήταν ο κομμουνιστής Χουάν Μοδέστο. Κάθε απόσπασμα του MAOC είχε εντολή από την ηγεσία να αποτρέψει πάση θυσία την έξοδο των στρατευμάτων από τα στρατόπεδα.

Η δύναμη των πρώτων πολιτοφυλάκων απ' όλες τις οργανώσεις χωρίστηκε σε πέντε τάγματα. Στο Πέμπτο Τάγμα υπερίσχυσαν οι κομμουνιστές που συμμετείχαν ενεργά στην πολιορκία του στρατοπέδου της Μοντάνια. Μετά από αλλεπάλληλες επιθέσεις πολιτοφυλάκων, οι πρώτοι αντιφασίστες στρατιώτες άρχισαν να συγκρούονται με τους στασιαστές αξιωματικούς. Οταν ομάδα συνωμοτών στασιαστών επιχείρησε να αποδράσει από το φρούριο, τότε σήμανε η γενική επίθεση για την κατάληψη του οχυρού. Οι πολιτοφύλακες πλημμύρισαν αστραπιαία κάθε σπιθαμή του στρατοπέδου εκτελώντας επί τόπου τους συνωμότες.

Στο μοναστήρι των Σιλεσιανών στην προλεταριακή συνοικία της Μαδρίτης Cuatro Caminos βρισκόταν ήδη η διοίκηση του MAOC. To νικηφόρο Πέμπτο Τάγμα επέστρεψε στη βάση, συγκροτώντας τη στρατιωτική διοίκηση του el quinto regimiento (ελ κίντο ρεχιμιέντο), του Πέμπτου Συντάγματος, της βασικής αντιφασιστικής δύναμης πυρός της Ισπανικής Δημοκρατίας που καθοδηγούνταν από κομμουνιστές. 

Ανάμεσά τους ο κομαντάντε Ενρίκε Λίστερ, ο φόβος και ο τρόμος των φασιστών, πάντα στη πρώτη γραμμή του πυρός, έχοντας πιάσει στον ύπνο το επιτελείο του εχθρού πολλάκις. Ο Κομαντάτε Κάρλος (Καρλος Κοντρέρας), το πραγματικό του όνομα Βιτόριο Βιντάλι, ιταλός κομμουνιστής και εκτός όλων όλων των άλλων ο θεωρητικός της εφημερίδας του Πέμπτου, της Μιλίθια Ποπουλάρ, στην οποία κατατρόπωνε με τη γραφίδα του όλες τις μικροαστικές αντιλήψεις για "απείθαρχη πειθαρχία" στις πολιτοφυλακές. O Γκαλάν, αδελφός του Φερμίν Γκαλάν, που εκτελέστηκε ως ηγέτης της εξέγερσης δημοκρατικών στρατιωτών εναντίον της μοναρχίας στη Χάκα τον Δεκέμβρη 1930 και θα συμμετείχε στις πιο επικίνδυνες μάχες από την πολιορκία της Μαδρίτης, τον ισπανικό Βορρά, μέχρι την αναμέτρηση με τους πεμτοφαλαγγίτες στη βάση της Καρθαγένης το 1939.

Το Πέμπτο ήδη μες στο Σεπτέμβρη είχε 20.000 μαχητές στη πρώτη γραμμή του πυρός στα δυσκολότερα μέτωπα. Τέλη Νοέμβρη, 70.000 πολιτοφύλακες είχαν περάσει την πρώτη εκπαίδευση στα στρατόπεδα του Πέμπτου Συντάγματος. Η ψυχή της άμυνας της Μαδρίτης απέναντι στις σιδερόφρακτες φάλαγγες του στρατηγού Βαρέλα ήταν το Πέμπτο Σύνταγμα. Μαζί με άλλους 50.000 αγρότες από τα περίχωρα, ενθουσιασμένους που είχαν πια με το διάταγμα του κομμουνιστή υπουργού Βιθέντε Ουρίμπε τη δική τους γη,  θα συγκροτούσαν τη ραχοκοκαλιά του λαϊκού στρατού τόσο στην πολιορκία της Μαδρίτης, όσο και στις μεγάλες μάχες της Γουδαλαχάρα και του Χαράμα.